KHAWVEL HI BO MAH SE

Heti hian kan theihtawp chhuaha mahni tawk te tea inchhek khawl tumin, thlantui luangin kan bei a, mi neih ang neih ve loh hlauin hah pawh pawisa lovin kan thawk a, thahrui leh ngaihtuahna tam tak sengin kan thil duh pakhat kan han sual chhuak ta cheng a, duhthusam dangin chawlh pawh min pe hman eih lovin min lo ko leh a, chhungril lama kan inrintawklohna thupbo nana kan inthuam mawina leh, kan in leh a chhehvel kan cheimawina te, kan Bank Account a kan pawisa khawl keuh keuh te nen lam hian zan khat thil thuah han bo ta vek mai se, engtin nge kan awm hlawm ang aw?

Khawvel hi bo ta se…

Khawvel hi bo ta thut mai se, keimahni mimal khawvel theuh emaw, kan chenna khawvel hi emaw pawh hi han bo ta thut mai se, kan chiai viau ang nge? Chiai ngaihna pawh kan hre lo ang nge? Thimin min bawm vek ang nge? Universe zaupui maiah hian boruakah kan leng del del ang nge? Tawp chin nei lo khuarkhurumah kan tla thla vawn vawn zawk ang? Kan mumangah khawvel hi lo bo ta thut se, tuman ‘mang thaah’ kan chhuah duh meuhin a rinawm lo. 

Ngaihtuah tur, chhuidawn theih, suangtuah zawm theih a tam. Chung zawng zawng phena zawhna pawimawh ber, mihring ngaihtuahna fim ngawta chhan harsa em em tur si chu, kan khawvel hi lak bo sak ni ta thut ila, kan neih zawng zawng, kan innghahna leh kan thlamuanna zawng zawng hi bo ta thut mai se, venghimtu leh chelhdingtu, tanpuitu tur reng reng nei lo dinhmun chhe takah ding ta thut ila, ‘Isua neitu kan nihna avang chauhin’ kan thla a la muang thei tho ang em?

Zawhna tawp thei lo chhanna inthup chu!

Kum sang tam tak kaltaah khan Joba hnenah Pathianin zawhna fing leh khirh tak mai a lo zawt  tawh a (Joba 38-42) 

Leilung nghahchhan ka phûm lai khân khawiah nge i awm?

I hriatthiam chuan sawi rawh.

A len lam bi te tu nge thliah?

I hre meuh maw!

A nih leh a chung zâwl tehna tu nge zam? (Joba 38: 1 -2)

I pian achinah, zing hnênah thû i pein,

Khawfingchat hi a hmun tûr i hriattir ngai em ni? (…13)

Lei zauzia te hi i hre phak em ni?

I hriat vek chuan sawi rawh. (…18)

Eng kawngin nge êng hi a tai darh a,

Chhak lam thli pawh hi lei chungah a intheh darh?

Tuin nge…tek tâna kawng siam?

Daifimte hi tu hrin nge?

Van atanga vur lo tla thin hi tu hrin nge? (…24-29)

Siruk khi i phuar khawm theiin,

Chhohreivung tlar khi i phelh darh thei em ni? (…31)

Pathian bân ang i nei em ni?

Amah angin khawpui ri aw i chhuah thei em ni? (...40 : 9)

Han tih te hi mihring finna atang chuan chhan ngam chi hi a ni lo reng reng. Mahse, Pathian khan a chhiahhlawh Joba kha chhaih zam tum leh tih mangan tuma zawt a ni lo va, amah kana khawngaihna der, diriamna tawngkam kha tela hnem tute lakah chuan a thlavang a hauhsak leh daih lawi si. Pathianin Joba leh keini a thilsiam zinga ropui ber ten kan hriat atana a duh chu, a ropuizia leh engkim dintu, engkim chunga thuneitu a nihna hi a ni. (Joba 41 : 11)

Pathian chauha thlamuanna

Khawvel hi bo mah se (KHB 150) tih hla phuahtu Jane Catherine Lundie Bonar-i hi December, 1821 khan Kelso, Scotland ah a lo piang a, a pa chu Pastor Robert Lundie a ni. Kum 10 mi lek anih laiin a nu leh a pain an thihsan a, kum 22 mi a nihin a unaunuin a thihsan leh bawk. Innghahna tur, thlamuanna tur, chelh tur nei loa a awm lai chuan a rilruah mihring nunna theihna leh lei rosum te chu engmah lo mai an nihzia a lo lang a. Ni hnuaia awm engkim mai chu siamtu remruatna hnuaia nung a, che mai kan nihzia a hmuh fiah em em rualin, chung zawng zawng te siamtu ropuizia leh engkim titheitu, Isua neitu anih chhung chuan atan hlauh tur a awm lohzia a hmu chiang em em bawk.

Khawvel hi bo mah se,

Isua ka nei,

Engkim dang ai pawhin,

Amah ka duh,

Khawvel sual thimah hian,

Thlamuantu an awm lo,

Isua chauhvin a nei,

Isua ka ta. (KHB 150)

Ti theitu tan chuan harsatna ruahpuivanawn karah thlamuanna chhimbal a zam a. Isuaa beiseina leh engkim nghat ngam tute tan chuan, eng nun thawnthu pawh hi a ngaihnawm em em vek tawh mai si a.

Isua neitu kan ni…

Pathian fapa mal neihchhun Isua Krista thihna leh thawhlehna pawmtu kan ni a, Isua Krista neitu, a hnungzuitu (Kristian) kan lo ni ta a. Thlaraua piannawn lehna/piantharna changtu chu kan  ni ta phawt.  Mahse, chumi avang ringawt chuan kan mihrinna a bo nghal ngawt thei si lo. Khawvela kan la awm chhung chuan vanduaina te, lungngaihna te, tahna te, beidawnna te hian min la tibuai reng dawn. Chung hunah chuan, mihring taka harsatna hmachhawn a theih loh huna a lo thlen chiahin, Isua neitu danglamna a lo lang thin. Nitin zantin hian ‘Isua neitu ka ni’ tih kan inhrilh nawn fo a ngai a, Isua neitu kan nihna ataka kan hman tangkai a, kan lan chhuahtir theih nan Isua nen kan len dun fo a, kan inkawmngeiha a, engkim kan nuna thil thleng zawng zawng hrilh mawlh mawlh ngam khawp a, kan pawh ve a ngai fo. Isua nena kan inpawhna a that phawt chuan, mihringin a thiamna leh finna a hman tangkai theih tawh lohna, amah chauha la dai hriat ngai loh ram a pan a tul hunah pawh,

Thihna ka hnaih pawhin,

Isuan min zui,

A hnenah min hruai ang,

Vanram thlengin.

Chumi ka thlen hunin,

Chatuanin ka chawl ang,

Amah chu kumkhuain,

Ka fak fo vang.

Tiin Bonar-i angin thih theihna khawvel phal taka thlah liamin, thih theih lohna khawvel chu hlim leh thlamuang takin kan hmuak ve thei ngei ang.

-Aremruati Ngente