Skip to main content

Kum tawp thu leh hla titi nawi te te 😊

1. Lehkhabu chhiar tam hi a hlu. Miin lehkhabu a chhiar tam ti a min hriatna kha a hlu lai ber erawh a ni lo. Khawi hmunah emaw, eng hunah emaw kan lehkhabu lo chhiar tawhin thil min hnutchhiah pawimawhna hi mitkhapkar lekin a lo thleng thut thut fo. Mipui hmaa zâm taka i din laklawh tawh si, a tlachawpa sawi mai tur i mamawh hunah te, thuthlukna harsa siam a ngaih hunah te, sawi chhuah vek rem lo hun harsa tak tak i tawn hunah te, mihring nun hi ho riaua i hriat chang te, i beidawn rum rum changte, thih daih mai i chak hunah te pawh. Hetiang hun hi Bible chang pahnih khat lek pawh kan rilruin a lo vawn a rawn lan chat hun a ni ṭhin.

Fiction i lo chhiar fote khan a taka i tawn hmain heng thil paltlang tur hian a lo hrual ru daih tawh che. Kan thawnthu chhiarte, mi thuziak á¹­ha tak tak mihring nun tarlang á¹­ha tak tak kan chhiar, kan chhungril khawihtute hi hun harsa ber ber a mahni nunna la mai lo tura min vengtu anih chang a lo awm fo mai thei. Pathian rawn au ri dum dum kan hre ngai hlei nem. Mahse, Bible kan chhiar a, chutah chuan thlamuanna kan chhar a, nun awmzia kan hmu a, chu chuan min tidam á¹­hin anih hi.

2. Thil hre tam nihte hi a hlu teh meuh mai a. Mahse, chu ai chuan nun chhiar thiamna hi kan mamawh chang a tam zawk mai thei. Mosia te meuh pawhin, "Kan damchhûng nite chhiar dan tur min zirtir ang che... " an tih lawm lawmna mihring nun hmachhawn hi a namai lo. Chu nun kan thlirna tur chu Literature peng tinte hian an pai a. Zir zel tur anih miau avangin kan hriatthiam phah nghal vek dâwn tihna a ni lo. Duh thlan sual chang te, tluk sual palh chang te a mahni inthiam lohnain pawi leh zual a thlen tur min lo tuamdamna te, pawm harsa tak tur nun pawmna min pe a hmalam pan zel tura min dawmtu a nihna lai zawk hi a ni. 

3. Kum 1970/1980 vêl, cowboy bu, Dennis Robin etc in boruak a rawn siam lai kha hre ve phak lo mah ila, kha khan Novelist te pawh phurna a pe nasa hle a ni ang tih Mizo fiction ṭhan chhoh dan en hian a rin theih. Ziak mite leh a chhiartute inkungkaihna hi a thuk em a, reader response leh a chhehvel theory pawh a hring chhuak reng a ni. He lai karawl hnawhkhattu leh a lehlam lehlam hmasawnna atan hian literary critic te an pawimawh ta chiah a ni.


Chutih rual chuan criticism kan hriatthiam dan hian an hnathawh sawt leh sawt loh thui tâk a hril a ni. Zir chianna, thlitfimna, sawiselna leh a ṭha leh mawi lai phawrh te thleng hian a huam a. Sawiselna chauh hi criticism emaw tih theih anih rualin, hmasawnna tura nawrkaltu chuan ngun taka ngaihtuahna nen fim taka fak leh sawisel a siamṭhatna tur sawi chhuah lai pawh a kalpui a ngai ṭhin. Indo deuh hat hun lai kha chu Mizo literature huangah pawh kan kal pel tawh 😃 Mi tuina tichhe si lo, hmasawn châkna pe tura zirlai inchhawp chhuahsak leh a huna break in rahsak chat chat hi a harsa lai ber pawh anih a rinawm. ".... hmangaihna ka neih si loh chuan" tih ang deuh khan hmasawn tura duhna rilru nen chuan a tawk tein a rawn chhuah zel beisei ang😊

4. Intihsiakna a lawmman dawn te, chawimawina ropui tak tak dawn te hi a hlu teh meuh mai a. Mahse, i chhehvelah hlutna a nei vak lo a i hriat lai pawh a, i hlut a i lo buaipui á¹­ang á¹­ang a khan rah a la chhuah ang tih lo ring tlat la. A hlawkna tel hmasa ber tur pawh nangmah tho i ni ang. Lehkhabu market a chhe rih a ni thei. Mizoten lehkhabu kan hlutna hi tlachhe char char in a tawp mai ang tih hlauhthawnna nena indawmkun mai lovin, Mizo   hnamin changkanna leh hmasawnna kawng a zawh dawna tel ve ngei ngei tur literature hmasawnna kawng zawh tur hi i thlir tlat zawk teh ang.

5. Mihringin ngaihtuah theihna a neih hi a zau leh a ropui em avangin, mihring ngaihtuahna hian khalh ngiltu, kawngsir a a tlan liam tur lo dangtu a mamawh fo. Minute khat rilru nat zeuhin huatna leh ngeina a chawm len char char chuan,  a nghawng chhuah chu a nep tawh hauh lo ang. Pawm thiamna te, hriatthiamna te,  a huna ngaihdam theihna te tel lo chuan thinlung taka nuih te hi a harsa a, nun hmachhawn zel pawh hi a zuamawm loh a, kan mihringpuite hlutna pawh hmuh thiam a har tawh á¹­hin. Hla ropui/ literature thûk leh ropui em em mai chu, zan thiang reh lai taka van zaipawlte khan "... lei chunga a lawm em em mihringte hnehah rem thu lêng rawh se" an tih kha.

191224

Comments

Popular posts from this blog

Lehkhabu chhiar...

Mihring hian kum 5-10 ah kumtin lehkhabu 10 chhiar ta se - 60. Kum 11 - 13 ah 15 chhiar ziah ta se 45. Kum 14-23 hi high school, college, university kal á¹­an chhoh lai, hna la  thawh leh eng emaw zir bîng vak hma lehkhabu chhiar tam awlsam hun lai ber a ni hial mai thei, kumtin 120 chhiar ta se - 1200 kum 24 aá¹­anga 40 ah, helai tak hi hna zawn chhoh leh research ti tur tan chuan zir lam zir bing vak a ngaih hunlai a ni a, inchhiar char char si a, chhiar á¹­euh a har hunlai a nih avangin ti hniam hretin 65 velah titla ta ila - 1040. Kum 40-ah 2345, a pung mawh hle mai😃. Hei hi han chhut chhin sathliah mai a ni a, kan hun hman dan leh buaipui tur thil dang tam dan azirin a theih diak diak loh chang a awm fo thei dawn a, lehkhabu chhiar tam tawk a harzia erawh a lang thei tho awm e. Tun hnaiah Mizo lehkhabu hi kum khatah 200 bawr chhuak angin a khairual theih ang a. Literature bîk a ni emaw, a piah lamah pawh hnam dang lehkhabu á¹­ha lar zual leh Mizo lehkhabu 50/50 emaw, 60/40, 70/30 ang...

Van Lal Nau Ang: A Christological Interpretation

-Pro Pastor Lalrinpuia Pachuau Pukzing Pastor Bial Krismas apianga Mizo Kristiante lunglen kai harhtu, Upa Lalhminghliana’n “Ngai Teh Van Lal Nau Ang Pian Ni” tia a phuah hmanga Isua Krista chungchanga Apostol-te thurin a puan chhuah dan mawi tak kan thlirho dawn a. Hetiang taka tawi, fiah bawk si, Isua Krista chungchang puan chhuahna hla kan nei hi a hlu takzet a ni. Isua Krista Chungchanga Inhnialna Hmanah, kum AD 325 khan Nicea khua (Tunah chuan Turkey rama Iznik khua)-ah Inkhawmpui Lian pawimawh tak koh a ni a, Kristian tam tak kal khawmin a then te chu a hunlaia Pathian thu thiam, hriatna thuk leh ril tak nei te an ni hlawm. Chu Inkhawmpuia an _ agenda _ pui ber chu Isua Krista chungchang a ni. Isua - Pathian famkim? Hetih hun lai hian Arius-a zirtirna kha a lar hle a. Ani chuan Isua chu Pathian thilsiam zinga ropui ber leh Pathian dawttu a ni a. Thilsiam anih avang erawh chuan awm hma a nei a, awm hma nei a nih avang chuan chatuan mi a ni ve lo. Chatuan mi a nih loh avang chuan P...

Kham leh Suar Sawihawnna

Kham leh Suar hi Lalrammawia Ngente lehkhabu 36 na leh a Novel parukna a ni a, Social reform Novelist ang a kum rei tak (A Novel hmasa ho zawng zawng aá¹­anga) kan lo hriat tawh kum hmasa lama a kutchhuak Utopia pahnih Angelten An Awmpui (Socio – Religious Utopia) leh Lawng Mi Khawhar (Ecotopia) -a  thawnthu inang lo tak, a tum ram erawh inhnerem thliam siin min hruaipen deuh hnuah amah tak tak (social reform) lamah bawk min han letpui leh a, a kutchhuak hmasa lama Mizo tlangval luck leh hmelá¹­ha tak tur, ruihhlo leh mipat hmeichhiatna hman khawlohnain a tih buai, lo chawr chhuahna chhungkaw inrelbawl dan fuh tawh loh laklawh vanga damchhung nun hrehawm taka hmang liam ta te, pawn lama kan inhmuhsak chin piah lam ngawi renga inthlahrung leh mahni mihringpuite ngei pawh hmaizah deka nun chhiar ve á¹­hin tute khawvelah; kan hmuh phak piah lam a lo tamzia kan hmuh á¹­hin kha, tun á¹­umah hian a thling baw hawka rawn phawrh a tum á¹­an ta nge, a thawnthu kalhmangah danglam hmuh tur a awm ta nual ...